Wyjaśnienie zagadnień prawidłowego rozliczania zużycia wody
Mimo że rozliczenia za wodę w budownictwie wielorodzinnym już od ponad 20 lat są prowadzone w Polsce na podstawie wskazań wodomierzy, to do tej pory budzą wiele kontrowersji. Przyczyną rozbieżności w bilansie wody często jest ingerencja człowieka w prawidłowe działanie wodomierzy mieszkaniowych.
Artykuł został opublikowany w wydaniu 3/2015 „Polskiego Instalatora”, pt. „Kontrowersyjne rozliczenia zużycia wody”.
Autor: Andrzej Zych, BMETERS Polska
Wielokrotnie lokatorzy negują dopłaty do rozliczeń za wodę, nie rozumiejąc, że tylko wodomierz główny służy do rozliczania kosztów pobranej wody i odprowadzonych ścieków między zarządcą budynku a przedsiębiorstwem wodociągowym. Reguluje to Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków z 7 czerwca 2001 r. z późn. zm. Wodomierze mieszkaniowe służą do pomiaru ilości wody zużytej w poszczególnych lokalach, a różnica w bilansowaniu wody, czyli straty między wodomierzem głównym a sumą wodomierzy mieszkaniowych, są rozliczane najczęściej proporcjonalnie do ilości zużytej wody. Rosnące ceny za wodę powinny nas skłonić do ograniczenia źródeł strat i rozbieżności przez montaż wysokiej jakości systemu opomiarowania wody. Mieszkańcy jednak nie- chętnie chcą ponosić dodatkowe koszty na takie systemy.
Skąd te rozbieżności?
Przyczyną błędnych rozliczeń często jest człowiek. Rozbieżności między wskazaniami wodomierza głównego a sumą wodomierzy mieszkaniowych mogą wynikać z różnych przyczyn, w tym m.in.:
- pomyłki przy spisywaniu liczników
- braku jednoczesnych odczytów
- dopuszczalnych błędów przyrządów pomiarowych
- nieszczelności w instalacjach (przeciekające spłuczki toaletowe, cieknące baterie)
- nieuczciwości sąsiadów, którzy kradną wodę lub zaniżają wskazania liczników i narażają tym samym pozostałych lokatorów na dodat- kowe koszty. Takie działania zdarzają się, niestety, coraz częściej.
W budownictwie wielorodzinnym najczęściej stosowane są wodomierze jednostrumieniowe suchobieżne ze względu na relatywnie niską cenę, wysoką dokładność pomiaru i małą wrażliwość na jakość wody. Sposobem na kradzież wody bywa ingerencja w prawidłowe funkcjonowanie takiego urządzenia przez oddziaływanie na niego polem magnetycznym przy wykorzystaniu magnesów neodymowych, co skutkuje spowolnieniem pracy wodomierza lub całkowitym jej zatrzymaniem. Inne częste ingerencje to: nawiercanie otworów w obudowie liczydła i mechaniczne zatrzymywanie mechanizmu liczącego, by-passy na instalacjach (obejście wodomierza) czy mechaniczne zatrzymanie mechanizmu liczącego lub wirnika za pomocą drutów, kabli, ścisków stolarskich itp. (rys. 1 i 2). Pomysłowość lokatorów nie zna tutaj granic.
Z usługą czy samodzielnie?
Jednym ze sposobów mających wpływ na zmniejszenie rozbieżności bilansowania zużycia wody jest radiowy system zdalnego odczytu, który poza wygodą, związaną z brakiem konieczności wchodzenia do lokali, umożliwia odczyt wszystkich wodomierzy w jednym czasie. Dzięki nowym technologiom systemy zdalnego odczytu stale się rozwijają. Na rynku wiele firm oferuje rozwiązania odpowiednio:
- z usługą odczytową i serwisem (umowa zwykle na okres nie mniejszy niż 5 lat),
- do samodzielnej obsługi systemu.
System do samodzielnej obsługi na początku jest nieco droższy, ponieważ wiąże się z zakupem zestawu inkasenckiego. Może się jednak okazać, że nakłady finansowe szybko się zwrócą, gdyż nie ponosi się dodatkowych kosztów związanych z usługą dokonywania odczytów i serwisem. Robiąc samodzielnie odczyty, mamy również możliwość sprawdzenia, czy wartość z cyferblatu wodomierza pokrywa się z tym, co jest na komputerze, a zgodność w tym zakresie jest podstawą każdego systemu.
Radiowy system zdalnego odczytu
Przykładem nowoczesnego systemu radiowego do zdalnego odczytu może być system Hydro- link firmy BMETERS. Poza bieżącą wartością zużycia wody program dostarcza informacji o historii zużycia z ostatnich 12 miesięcy oraz o wszelkich stanach odbiegających od normy, takich jak:
- kradzież wody
- przepływy wsteczne
- wycieki
- zatrzymanie wodomierza.
Pozwala to zminimalizować straty spowodowane awariami i udokumentować nieautoryzowa
ne ingerencje w urządzenia pomiarowe. Czasami już sama świadomość lokatorów i najemców lokali, że taki system jest zainstalowany i działa, powoduje marginalizację prób oszukania urządzeń pomiarowych.
Do podstawowej komunikacji między wodomierzami wyposażonymi w moduły radiowe służy zestaw inkasencki, w skład którego wchodzi komputer przenośny (laptop, note- book lub tablet), odbiornik RFM-RX2 oraz pro- gram Hydrolink Wodomierze (rys. 3), który jest prosty i intuicyjny w obsłudze. Program umożliwia importowanie zapisanych danych do większości programów księgowo-rozli- czeniowych. Już w momencie odczytu pro- gram za pomocą kolorów informuje, kiedy odczyt jest prawidłowy, a kiedy odbiegający od normy (rys. 4).
Gdy w chwili odczytu otrzymujemy informację „brak przyrostu” (rys. 5), a wartość zużycia wody wyświetlana jest czcionką czerwoną, oznacza to, że w cyklu miesięcznym nie zarejestrowano zużycia wody oraz że warto sprawdzić przyczyny takiego stanu rzeczy. Może to być np. demontaż wodomierza z instalacji, mechaniczne jego zatrzymanie, wykonanie by-passa, czyli obejścia na wodomierzu lub po prostu, że lokal nie jest użytkowany. Należy w takim przypadku wejść do mieszkania i sprawdzić, czy wodomierz się kręci w momencie, kiedy odkręcimy punkt czerpalny.
Komunikaty programu
Program do radiowego odczytu wskazań wodomierzy ustala parametry pracy urządzeń i o wystąpieniu zdarzeń niepożądanych informuje za pomocą odpowiednich kolorów.
Magnes
Alarm przyłożenia magnesu neodymowego do wodomierza. Pojawia się po pierwszym przyłożeniu magnesu wraz z datą wystąpienia zdarzenia. Przyłożenie magnesu neodymowego powoduje spowolnienie pracy wodomierza, a nawet jego całkowite zatrzymanie, co jest próbą kradzieży wody.
Qmax
Informacja o przekroczeniu dopuszczalnego przepływu maksymalnego Qmax. Po przekroczeniu przepływu maksymalnego wodomierz mierzy objętość zużycia wody, ale z błędem większym niż dopuszczalny. Może również dojść do zerwania sprzęgła magnetycznego. Przyczyną przekroczenia przepływu maksymalnego może być źle dobrany wodomierz lub niekontrolowany wzrost ciśnienia wody w instalacji. Pojawienie się tego zdarzenia jest naturalnym zjawiskiem występującym w instalacjach. Duże zmiany ciśnienia notowane są najczęściej nocą w związku z niższym pobo- rem wody. Jednym ze sposobów zabezpieczenia instalacji przed wahaniami ciśnienia jest zamontowanie reduktora ciśnienia.
Plomba
Informacja o demontażu lub próbie ściągnięcia modułu z wodomierza. Po zdemontowaniu modułu w programie pojawi się alarm z datą pierwszego zdarzenia. W czasie, kiedy moduł nie jest zamon- towany na wodomierzu, nie ma możliwości bieżącej rejestracji zużycia wody.
Bateria
Informacja, że moduł ma słabą baterię i należy go wymienić.
Optyka
Informacja o wykryciu silnego oświetlenia na elementach optycznych, co może skutkować zakłóceniem skanowania wskaźnika ruchu przez diody podczerwieni.
Wsteczny
Informacja o sumarycznym przepływie wstecznym wody. Fakt wystąpienia takiego przepływu zwy- kle jest spowodowany naturalnym ruchem wody wynikającym z różnicy ciśnienia, rodzaju zastosowanej armatury czy też przebicia wody zimnej do ciepłej przez baterię z mieszalnikami. Można się jednak spotkać z tym, że przebicie zimnej wody do ciepłej jest rozmyślnie robione przez lokatorów, którzy doskonale zdają sobie sprawę, że ciepła woda jest droższa niż zimna. Z uwagi na to, że ciepła woda ma zazwyczaj niż- sze ciśnienie niż zimna, zatkanie wylewki na baterii z mieszalnikiem i jej otwarcie skutku- je wspomnianym przebiciem, czego efektem jest kręcenie się licznika zimnej wody do przo- du, a ciepłej – do tyłu. W celu wyeliminowania tego zjawiska zaleca się montaż zaworów
zwrotnych.
Utrata wody
To wykrycie wycieku trwa- jącego minimum 12 go- dzin w sposób ciągły wraz z datą wystąpienia. Najczęściej spotkać się można z przeciekającymi spłuczkami toaletowymi. Po ustaniu wycieku wody alarm sam się wyłącza. Jeżeli trwa wyciek, to w kolumnie „Qmax/Utrata wody” pojawi się litera „L”, a w kolumnie „Fraud” data rozpoczęcia wycieku. Po ustaniu wycieku mamy w kolumnie „Fraud” datę ustania wycieku z literką „s”, a w kolumnie „Qmax/Utrata wody” nie będzie żadnej litery (rys. 7)
Zachęcamy do przeczytania pełnej wersji artykułu wraz z ilustracjami na stronach 39-41.
