Indywidualne rozliczenie kosztów ogrzewania to gwarancja niższych rachunków
Około 70 proc. energii zużywanej przez budynki mieszkalne przeznaczone jest na cele grzewcze. Zastosowanie podzielników kosztów ogrzewania lub ciepłomierzy, czyli urządzeń umożliwiających wprowadzenie indywidualnego rozliczenia, pozwala znacząco obniżyć wysokość rachunków za ogrzewanie.
W budynkach wielolokalowych, przede wszystkim wzniesionych przed 1989 rokiem, nie jest możliwe zainstalowanie ciepłomierzy dla każdego mieszkania, ponieważ uniemożliwia to pionowy układ centralnego ogrzewania. Przed transformacją ustrojową nie stanowiło to jednak problemu, ponieważ opłata za c.o. wliczana była do czynszu w oparciu o metraż mieszkania. Skutek tych rozwiązań był taki, że lokatorzy nie przykładali wagi do racjonalnego gospodarowania ciepłem, bo po prostu nie musieli tego robić – nawet przegrzanie mieszkania nie odbijało się negatywnie na wysokości rachunku. Teraz każdy lokator powinien płacić za ciepło, czyli regulować rachunek w oparciu o faktycznie zużytą energię. Jednak większość spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych wciąż pozostała przy rozliczaniu kosztów ogrzewania w oparciu o ryczałt. W tym przypadku lokator płaci stały rachunek za ogrzewanie o wysokości ustalonej w oparciu o metraż mieszkania. Oczywistą wadą ryczałtu jest to, że wysokość rachunków nie odzwierciedla w żaden sposób intensywności ogrzewania w sezonie grzewczym. Koszt zależy bowiem od wielkości mieszkania, a nie od tego czy ciepło faktycznie było pobierane z instalacji c.o. Lokatorzy rozliczani na podstawie ryczałtu nie są odpowiednio mobilizowani do energooszczędnych zachowań, co skutkuje zamawianiem przez zarządców większej, często aż o 30 proc. ilości ciepła.
Dyrektywa EED i przepisy polskiego prawa a zmiany w rozliczaniu ciepła
Zapisy unijnej dyrektywy ws. efektywności energetycznej EED (Energy Efficiency Directive) stanowią, że do końca 2020 roku państwa członkowskie UE mają m.in. ograniczyć zużycie energii cieplnej o 20 procent. Sposobem na osiągnięcie tego celu jest wprowadzenie obowiązkowego indywidualnego systemu opomiarowania i rozliczania ciepła, co również zakłada dyrektywa EED. System taki ma objąć wszystkie lokale w budynkach mieszkalnych, także użytkowe, do końca grudnia br. Dyrektywa dopuszcza wprowadzenie opomiarowania za pomocą ciepłomierzy lub podzielników, jeśli montaż ciepłomierzy jest niemożliwy z ekonomicznego lub technicznego powodu. Wprowadzenie indywidualnego opomiarowania zużycia ciepła w budynkach wielolokalowych jest rozwiązaniem nie tylko pozwalającym na realizację założeń dyrektywy EED, ale również na sprawiedliwe i społecznie akceptowalnie rozliczanie kosztów zużycia ciepła. Zastosowanie podzielników kosztów ogrzewania lub ciepłomierzy pozwala lokatorom mieć realny wpływ na ograniczanie wysokości rachunków za ciepło.
W Polsce wymóg stosowania indywidualnego rozliczenia kosztów ogrzewania został wprowadzony w 1995 roku rozporządzeniem Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 1995, nr 10, poz. 46), a więc jeszcze przed wstąpienie naszego kraju do UE. Zgodnie z treścią rozporządzenia instalacje c.o. w budynku podłączonym do „scentralizowanego zaopatrzenia w ciepło powinny być zaopatrzone w liczniki do pomiaru ilości ciepła dostarczonego do instalacji odbiorczej budynku oraz w urządzenia niezbędne do indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania poszczególnych mieszkań lub innych lokali”. Szczegółową regulację tej kwestii stanowi artykuł 45a ustawy Prawo Energetyczne z dnia 10.04.1997 z późniejszymi zmianami (DzU 1997, nr 54, poz. 348). Zobowiązuje on właścicieli lub zarządców budynków do rozliczania kosztów ciepła wszystkich lokali w według wybranej metody, która zapewnia prawidłowe warunki eksploatacji budynku oraz uwzględnia współczynniki wyrównawcze, wynikające z położenia lokali w bryle budynku. Zapewnia również ponoszenie opłat adekwatnych do zużycia oraz stymuluje lokatorów do energooszczędnych zachowań. Wszystko po to, by umożliwić lokatorom ponoszenie niższych opłat za zużyte ciepło w lokalach.
Podzielnik ciepła to gwarantowana oszczędność
W sytuacji gdy rozliczanie kosztów ciepła opiera się na ryczałtowym wyliczeniu opłat na podstawie wielkości mieszkania, skala oszczędności zależy wyłącznie od powierzchni i charakterystyki energetycznej budynku. Zastosowanie indywidualnego systemu rozliczania dodatkowo mobilizuje lokatorów do energooszczędnych zachowań poprzez możliwość wpływania na wysokość swoich opłat. Z doświadczenia widać, że zastosowanie podzielników kosztów ogrzewania w każdym lokalu przekłada się na obniżenie kosztów ciepła całego budynku nawet o 35 proc. Dzieje się tak za sprawą mniejszej ilości potrzebnego ciepła zamawianego przez zarządców. Właściciele mieszkań w takim przypadku ponoszą część stałą kosztów ogrzewania (50-60 proc.), na które składają się m.in. straty przesyłu czy ogrzewanie klatek schodowych. Pozostała część kosztów (40-50 proc.) jest zmienna i uzależniona wyłącznie od wskazań podzielników kosztów ogrzewania, na które lokatorzy mają znaczący wpływ. Same zasady rozliczeń międzywłaścicielami mieszkań, a spółdzielniami lub wspólnotami nie są szczegółowo regulowane przepisami prawa, ale regulaminem rozliczeń dla każdej spółdzielni i wspólnoty mieszkaniowej. Regulamin ten zawiera zapisy dotyczące podziału opłat za ciepło oraz wprowadza szereg warunków dotyczących indywidualnego opomiarowania z wykorzystaniem podzielników. Sama zasada działania podzielników natomiast, pozwala na indywidualne wyliczenie faktycznego zużycia ciepła dla danego lokalu. Ilość zużywanego ciepła, która pokazywana jest na wyświetlaczu urządzenia, zależy od tego, jak wysoka była zmierzona przez elektroniczne czujniki temperatura (jeden mierzy temperaturę grzejnika, a drugi – średnią temperaturę w pomieszczeniu) oraz jak długo się ona utrzymywała. Lokatorzy mogą na bieżąco porównywać aktualne wskazania z odczytem i rozliczeniem za poprzedni sezon grzewczy. Dzięki temu mogą dokonywać korekt w grzaniu np. poprzez przykręcanie grzejników na noc czy też wietrzenie mieszkania po czasowym całkowitym zakręceniu głowic termostatycznych. Przekłada się to więc na realne zmniejszenie kosztów ogrzewania.
Rozliczenie kosztów ogrzewania w oparciu o wskazania podzielników ciepła
Dane o zużyciu ciepła, które wskazują podzielniki służą do przygotowania rozliczenia kosztów ogrzewania, na podstawie którego lokator otrzymuje rachunek do uregulowania. Wskazania podzielników odczytywane są zdalnie w ramach systemu zdalnego odczytu BMETERS Hydrolink Podzielniki. Dzięki temu odczyt trwa krócej, a do jego przeprowadzenia można wykorzystać zestaw inkasencki do samodzielnej obsługi, używany także do odczytywania danych z liczników wody i ciepła. To również wygoda dla lokatorów, którzy nie muszą przebywać w domu w chwili odczytu.
Sam proces rozliczenia kosztów zużycia ciepła można podzielić na cztery etapy. W pierwszym – przed montażem – następuje sprawdzenie regulaminu wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej pod kątem zgodności z systemem rozliczeniowym, który ma zostać zastosowany. Na etapie montażu prowadzona jest inwentaryzacja grzejników w lokalach mieszkalnych oraz ustalenie ich mocy i wyznaczenie współczynników korygujących, które uwzględniają położenie lokalu w bryle budynku. Etap przedrozliczeniowy to uzyskanie danych osobowych lokatorów i innych potrzebnych informacji w celu stworzenia bazy rozliczeniowej. Gdy dochodzi do rozliczenia kosztów ogrzewania w oparciu o wskazania podzielników, dział rozliczeń BMETERS otrzymuje od zleceniodawcy informacje o wysokości zaliczek oraz kosztów. Następnie opracowane zostaje wstępne rozliczenie. Kolejny krok to przekazanie do spółdzielni lub wspólnoty wstępnego rozliczenia, a jeżeli zostanie zaakceptowane, wówczas drukowane są rachunki indywidualne dla właścicieli mieszkań.
System indywidualnego rozliczania kosztów ogrzewania oparty o podzielniki zapewnia nie tylko wiarygodne i przejrzyste rozliczenia, dzięki którym spełniony zostaje postulat sprawiedliwego i społecznie akceptowanego podziału kosztów ogrzewania. Za jego sprawą lokatorzy skłaniają się również ku energooszczędnym zachowaniom, które realnie procentują w postaci niższych nawet o 35 proc. rachunków za ogrzewanie.
Tekst ukaże się w czerwcowym wydaniu pisma "Wspólnota mieszkaniowa"
